Καιταλοιπά*

*Έχω δανειστεί τον τίτλο μου από μια συλλογή φιλοσοφικών κειμένων του αγαπημένου συνάδελφου Αντρέα Κλεάνθους – συλλογή η οποία θα ’θελα πολύ να είναι υπό έκδοση.

Στην απέναντι γραμμή του τηλεφώνου ακούω μια γνώριμη φωνή σε τόνο που δεν αναγνωρίζω…

«Ένας φίλος… Η μητέρα του βρίσκεται σε τελικό στάδιο και δεν ήξερα τι να του πω. Εσύ που ασχολείσαι με αυτό… τον θάνατο καιταλοιπά. Εγώ δεν τα μπορώ καθόλου αυτά. Τι να του πω;»

«Να τον ακούσεις.»

Αυτό βρήκα πρόχειρο να πω ακόγουντας πολλά πίσω από δυο προτάσεις ενός δικού μου ανθρώπου από τα παλιά. …Ήταν βέβαια ‘πολύ παλιά’, για να γνωρίζω για ποιον φίλο μίλαγε. Μετά που τα ξανασκέφτηκα, μου πέρασε από το μυαλό μήπως μιλούσε και για τον εαυτό του. Δεν ξέρω. Εκείνο που ξέρω είναι πως μια ταύτιση υπήρχε, όπως υπάρχει πάντα. Γιατί θυμάμαι που την είχε και παλιά μια αγωνία για τη μητέρα του… “Αν αρρώσταινε;”, μου ’λεγε, και αν δεν την προλάβαινε… και… και…

Μια μητέρα σε τελικό στάδιο. Μου ’ρθε να του πω την αλήθεια, αλλά δίστασα. Θα ακουγόμουν τόσο κυνική και δεν το ήθελα. Κυνική μιας και δεν το μπορεί καθόλου να μιλά για τον θάνατο καιταλοιπά. Να ‘λεγα πως είναι καιρός για τον αποχαιρετισμό. Αυτό μου ’ρθε να του πω, αλλά δεν το ’βαλα σε λέξεις…

«Τον άκουσα και μια και δυο και τρεις…»

Ήταν φανερό πως δεν του έφτανε η απάντησή μου. Ούτε και μένα θα μου ’φτανε…

«Τι να πει κανείς… Δεν υπάρχουν λόγια. Απόφυγε τα ’κουράγιο’ καιταλοιπά.»

Όταν δεν μας φτάνουν τα λόγια – συνήθως εκεί που τα χρειαζόμαστε πιο πολύ- τα κάνουμε ένα ‘καιταλοιπά’ κι ευχόμαστε να καταλάβαμε, πομπός και δέκτης, τα ίδια «λοιπά».

Αργότερα το σκεφτόμουν και με απασχόλησε έντονα. Σου ζητά ο άλλος μια κουβέντα και εσύ λες μισόλογα. Αυτά που δεν σου αρέσει να σου κάνουν και συχνά τα κακίζεις … Τι να ’λεγα;

Την αλήθεια! Τι να ’λεγα;

Ότι είναι δύσκολο να αποχαιρετάς τη μητέρα σου και όποιον αγαπημένο! Και θα ’ναι δύσκολη κι η απουσία της! Γι’ αυτό, να συμβουλεύαμε τον φίλο να ‘δινε χρόνο σ’ αυτόν τον αποχαιρετισμό. Να πει αυτά που είναι να πει στη μάνα του που φεύγει. Που πεθαίνει. Και πως όλοι θα ζήσουμε να αποχαιρετήσουμε ο ένας τον άλλο, για τον ένα ή τον άλλο λόγο. Αυτό να ’λεγα. Κι είναι αλήθεια πως τα λόγια μοιάζουν φτωχά σε τέτοιες περιπτώσεις. Μα τα λόγια των φίλων, οι λέξεις εκείνες που τους δείχνουν πως νιώθουμε ότι περνούν δύσκολα, είναι βάλσαμο. Δεν ξέρουμε τι πάει να πει «δύσκολα» για κείνον, γιατί δεν μπορούμε να μπούμε στα δικά του παπούτσια. Δεν ξέρουμε πώς νιώθει ο άλλος, ακόμα κι αν περάσαμε ή περνούμε κι εμείς παρόμοιες καταστάσεις. Και σίγουρα «δεν θα περάσει» και «δεν θα παν όλα καλά». Τα πράγματα μόνο καλά δεν πάνε όταν θρηνούμε την απώλεια ενός αγαπημένου και το μόνο σίγουρο είναι πως αυτό δεν περνά. Όσος καιρός και να περάσει. Δεν περνά το πένθος, όπως δεν περνά και η αγάπη. Αλλάζει μορφή με τον καιρό, μα δεν περνά. Γιατί ό,τι αγαπήθηκε, θα αγαπιέται για πάντα. Αυτό να του ’λεγα.

Και να προσέχει. Να ‘χει κατά νου πως, ο καθένας έχει τη δύναμη να βιώσει το δικό του πένθος. Μα με τα πένθη των άλλων πρέπει να ’μαστε προσεκτικοί. Γιατί για μας τους τρίτους, δεν υπάρχει η αγάπη της σχέσης που αλλάζει μορφή, γι’ αυτό και μας τρομάζει πολύ περισσότερο όλο αυτό με τον θάνατο καιταλοιπά.