H Megane Devine στο βιβλίο της “It’s ok not to be ok” στέκεται ιδιαίτερα στην ανάγκη για αναγνώριση του πένθους του άλλου. Σε ένα τετράλεπτο βίντεο παρουσιάζει παραστατικά πώς αυτή η αναγνώριση αυτή μπορεί να αποβεί βοηθητική στη στήριξη ενός φίλου που πενθεί. Το πιο κάτω κείμενο αποδίδει στην ελληνική το περιεχόμενο του βίντεο και προβληματίζει:
Λοιπόν, τι κάνουμε για όλον αυτό τον πόνο που βλέπουμε στον κόσμο;
Και όλο τον πόνο που αισθανόμαστε στις δικές μας ζωές;
Και γιατί οι προσπάθειές μας να βοηθήσουμε κάποιον να αισθάνεται καλύτερα φαίνεται πάντα να αποτυγχάνουν;
Έχω μελετήσει και εξακολουθώ να μελετώ περιπτώσεις απώλειας και βαθιάς θλίψης – θάνατο παιδιού, βίαιο έγκλημα, ατυχήματα, αυτοκτονίες, φυσικές καταστροφές.
Και έμαθα κάτι ενδιαφέρον.
Το να προσπαθούμε να ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους να νιώσουν καλύτερα λέγοντάς τους να είναι δυνατοί, να υπομένουν, και ενθαρρύνοντάς τους να προχωρήσουν, είναι ενέργειες που στην πραγματικότητα δεν βοηθούν.
Αυτό είναι εκπληκτικό.
Παρά το ότι φαίνεται να είναι σε κόντρα με τη διαίσθησή μας, ο τρόπος να βοηθήσουμε κάποιον, είναι να τον αφήσουμε να βιώσει τον πόνο του. Αυτό ισχύει για τις μεγάλες απώλειες, αλλά και τις μικρές καθημερινές απώλειες. O Parker Palmer (καθηγητής) έγραψε: «Η ανθρώπινη ψυχή δεν θέλει ούτε συμβουλές ούτε αποκατάσταση ούτε να σωθεί. Χρειάζεται απλώς να ιδωθεί ακριβώς όπως είναι.» Μιλά για αναγνώριση εδώ. Η αναγνώριση είναι ένα εξαιρετικό πολυ-εργαλείο, το οποίο κάνει τα πράγματα καλύτερα ακόμα και όταν φαίνεται ότι δεν μπορούν να γίνουν.
Για παράδειγμα, κάποιος βιώνει μια δυσκολία είτε γιατί το παιδί του πέθανε είτε γιατί του συνέβη ένα δυστύχημα ή η μαμά του αρρώστησε και είναι λυπημένος. Είναι πολύ πιο χρήσιμο να συμμετέχει κανείς μαζί του στον πόνο, παρά να προσπαθεί να τον κάνει να νιώσει καλύτερα. Αντιθέτως, έχουμε την τάση να λέμε εκφράσεις του τύπου «έχετε άλλα δύο παιδιά και χρειάζεται να βρείτε τη χαρά σε αυτά» ή «ξέρεις τι χρειάζεσαι; Χρειάζεσαι να βγεις έξω και να χορέψεις λιγάκι» ή «βίωσα κι ο ίδιος αυτό που περνάς μια φορά… Δοκίμασες καθόλου τον βελονισμό;» Δεν είμαστε σίγουροι για το τι να κάνουμε με τον πόνο του άλλου, αλλά κάνουμε αυτό που έχουμε διδαχθεί: να λέμε στους ανθρώπους να κοιτάξουν τη φωτεινή πλευρά. Προσπαθούμε να κάνουμε τους ανθρώπους να νιώσουν καλύτερα, τους δίνουμε συμβουλές. Θεωρούμε ότι η δουλειά μας είναι να ενθουσιάσουμε τους ανθρώπους. Δεν αναμένεται να αφήσουμε τους ανθρώπους να είναι λυπημένοι. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορείτε να θεραπεύσετε τον πόνο του άλλου προσπαθώντας να του τον πάρετε μακριά.
Η αναγνώριση κάνει κάτι διαφορετικό. Όταν μια τεράστιο κενό ανοίγει στη ζωή κάποιου, είναι πραγματικά πολύ πιο υποστηρικτικό το να αναγνωρίσουμε την ύπαρξη αυτού του κενού και να αφήσουμε τον πόνο να υπάρχει. Είναι στην πραγματικότητα πολύ ριζοσπαστικό να αφήσουμε τα πράγματα να πονάνε. Πάει κόντρα σε ό,τι έχουμε διδαχθεί.
Αν θέλω πραγματικά να σε υποστηρίξω, θα πρέπει πρώτα να αναγνωρίσω ότι τα πράγματα είναι τόσο άσχημα όσο σε κάνουν να αισθάνεσαι. Αν προσπαθήσω να σε κάνω να νιώσεις καλύτερα, καταλήγεις να υπερασπίζεσαι τον εαυτό σου και τα συναισθήματά σου. Αν σου δώσω συμβουλές, νιώθεις ότι δεν γίνεσαι κατανοητός αντί να υποστηρίζεσαι. Ούτε εγώ καταλαβαίνω τι γίνεται, γιατί αυτό που επιδιώκω είναι να σε κάνω να νιώσεις καλύτερα. Είναι πολύ σπάνιο να μπορέσετε να βγάλετε κάποιον από τον πόνο του. Πολύ σπάνια η συμβουλή «να κοιτάξει κανείς τη φωτεινή πλευρά» θεραπεύει πραγματικά κάποιον που πονάει. Αυτό που πραγματικά κάνει είναι να σταματήσει ο άλλος να σας μιλά για τον πόνο του.
Είναι πολύ δελεαστικό να προσπαθείτε να κάνετε τα πράγματα καλύτερα…
Όταν κάποιος μοιράζεται κάτι επώδυνο είναι πολύ πιο χρήσιμο να πείτε «Λυπάμαι που συμβαίνει αυτό. Θέλεις να μου μιλήσεις γι’ αυτό; Αν το μοιραστείς, μπορεί να σε βοηθήσει». Ίσως ακούγεται πολύ απλό, αλλά η αναγνώριση μπορεί να είναι το καλύτερο φάρμακο που έχουμε. Κάνει τα πράγματα καλύτερα ακόμα κι αν φαίνεται πως δεν μπορούν να γίνουν.
